Οι βιταμίνες είναι το διατροφικό στοιχείο που, αν και χρειάζεται σε μικρές ποσότητες (υποδιαιρέσεις του γραμμαρίου), είναι πολύ βασικό για την ρύθμιση διαφόρων βιοχημικών αντιδράσεων και διεργασιών οι οποίες σχετίζονται με το μεταβολισμό των τροφών, την προστασία από ασθένειες και την ενίσχυση της άμυνας του οργανισμού.
Χωρίζονται στις υδατοδιαλυτές (βιταμίνες ομάδας Β και C) που μπορούν ευκολότερα να λείπουν από τον οργανισμό γιατί δεν αποθηκεύονται και στις λιποδιαλυτές (A, B, E, K, F, P, κ.λπ.) οι οποίες αποθηκεύονται από τον οργανισμό γι' αυτό και πιο δύσκολα παρατηρείται έλλειψή τους.
Η έλλειψη των βιταμινών προκαλεί διάφορες δυσλειτουργίες και ασθένειες καθώς και γενικότερη καταβολή δυνάμεων. Αν έχουμε μια διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, ακατέργαστα δημητριακά και ζωικές τροφές τότε είναι δύσκολο να παρατηρηθεί κάποια σοβαρή αβιταμίνωση. Η λύση φυσικά είναι η ποικιλία στην διατροφή.
Βιταμίνη Α
Είναι ιδιαίτερα αναγκαία για την όραση καθώς και την ανάπτυξη ή την αναζωογόνηση του δέρματος. Μεγάλη ποσότητα περιέχουν τα καρότα.
Βιταμίνη Β1 (Θειαμίνη)
Είναι πολύ σημαντική για το μεταβολισμό των υδατανθράκων και για τις διαδικασίες μετατροπής της ξένης πρωτεΐνης σε πρωτεΐνη του ίδιου του σώματος. Πέρα από τη μεγάλη σημασία της για το μεταβολισμό της ενέργειας, η βιταμίνη Β1 είναι σημαντική για τη λειτουργική ικανότητα του κεντρικού νευρικού συστήματος. Επίσης προάγει τη φυσική ισορροπία και περιορίζει τα συμπτώματα υπερκόπωσης μετά από υψηλές προπονητικές ποσότητες. Η έλλειψή της προκαλεί τη δημιουργία γαλακτικού οξέως, καθυστερεί την αποδόμηση των οξέων προϊόντων του μεταβολισμού και επηρεάζει αρνητικά το μεταβολισμό της ενέργειας. Ενδείξεις για την έλλειψή της είναι η κόπωση, αδιαθεσία για άσκηση, μυϊκοί και νευρικοί πόνοι. Μεταφορείς της βιταμίνης Β1 είναι τα προϊόντα ολικής αλέσεως, οι κόκκοι βρώμης, τα όσπρια, οι πατάτες, το γάλα και το κρέας.
Βιταμίνη Β2 (Ριβοφλαβίνη)
Σχετίζεται με το μεταβολισμό των πρωτεϊνών και των υδατανθράκων, ιδίως κατά τη γλυκόλυση, και επίσης με τις νευρομυϊκές αντιδράσεις. Η έλλειψή της προκαλεί διαταραχή του μεταβολισμού των πρωτεϊνών. Βοηθά στην ανάπτυξη γι' αυτό και είναι απαραίτητη στη διατροφή των παιδιών Οι τροφές που προαναφέρθηκαν ως φορείς της Β1 είναι και οι πιο σημαντικοί φορείς της Β2.
Βιταμίνη Β3 (Νιασίνη)
Είναι απαραίτητη για τη διάσπαση των λιπών, των πρωτεϊνών και των υδατανθράκων. Συμβάλλει στη σωστή λειτουργία του πεπτικού συστήματος και βοηθά στην υγεία των ούλων, των δοντιών και του δέρματος. Καταστρέφεται από τα κυριότερα αντιβιοτικά. Πηγές: Σολωμός, ξιφίας, τόνος, άσπρο κρέας, συκώτι, γαρίδες.
Βιταμίνη Β5 (Παντοθενικό οξύ)
Είναι ένζυμο, αλλά λόγω της λειτουργίας του έχει ενταχθεί στην οικογένεια των βιταμινών Β. Αυξάνει την ικανότητα αποθήκευσης του ήπατος σε γλυκογόνο, ενώ βοηθά και στην αντιμετώπιση των μολύνσεων. Υπάρχει σε όλα τα ζωντανά κύτταρα, άρα σε όλες τις τροφές, ακόμα και σε μικρές ποσότητες. Κυρίως βρίσκεται στα όσπρια, τη μαγιά τον κρόκο του αυγού κ.λπ.
Βιταμίνη Β6 (Πυριδοξίνη)
Ενεργεί στην αποδόμηση και σύνδεση αμινοξέων και συνεπώς είναι σημαντική για το μεταβολισμό των πρωτεϊνών. Αποτελεί ρυθμιστικό παράγοντα για τη χοληστερίνη καθώς και την ύπαρξη μαγνησίου στους ιστούς και στο αίμα. Υπάρχει άφθονη στα δημητριακά, το κρέας και το ψάρι.
Βιταμίνη Β12 (Κυανοκοβαλαμίνη)
Είναι σημαντική για τον σχηματισμό των ερυθρών αιμοσφαιρίων που μεταφέρουν το οξυγόνο στο αίμα. Υπάρχει σε όλες της ζωικές τροφές.
Φολικό οξύ
Είναι απαραίτητο για το σχηματισμό υγιών ερυθρών αιμοσφαιρίων. Βοηθά επίσης, μαζί με την C και την Β12, στην απορρόφηση του σιδήρου, καθώς και στην κυτταρική αναπαραγωγή.
Βιταμίνη C (Ασκορβικό οξύ)
Χρησιμεύει στη δημιουργία συνδετικού ιστού. Δρα προληπτικά εναντίον κρυολογημάτων και μολύνσεων. Περιέχεται προπάντων στα φρέσκα φρούτα και λαχανικά στα λεμόνια και στις πατάτες.
Βιταμίνη D
Ρυθμίζει την ισορροπία ασβεστίου και φωσφόρου στον οργανισμό. Είναι απαραίτητη στα παιδία για τη σωστή ανάπτυξη των ιστών, στις γυναίκες για την οστεοπόρωση και στους μεγαλύτερους για την αντιμετώπιση της αρθρίτιδας. Υπάρχει στα ιχθυέλαια (μουρουνόλαδο), γάλα, βούτυρο, θαλασσινά.
Βιταμίνη Ε
Βοηθά στη σωστή λειτουργία του γεννητικού συστήματος καθώς και του νευρομυϊκού. Η ιδιότητά της να ρυθμίζει την ποσότητα λίπους στο αίμα την καθιστά πολύτιμη σε όσους αντιμετωπίζουν καρδιακά προβλήματα. Ακόμα συντελεί στην αποκατάσταση τραυματισμένων ιστών. Βρίσκεται στους ξηρούς καρπούς, στα σπορέλαια και στα πράσινα λαχανικά.
Βιταμίνη F (Αντιοξειδωτική)
Ρυθμίζει την ποσότητα χοληστερίνης στο αίμα, διατηρεί υγιή τα τοιχώματα των κυττάρων, τις μεμβράνες που καλύπτουν τα νεύρα, το θυρεοειδή αδένα και τα νεφρά. Διατηρεί σε καλή κατάσταση τον επιθυλιακό ιστό και τα μαλλιά. Βρίσκεται στο ελαιόλαδο, στα σπορέλαια, στα δημητριακά και στους σπόρους.
Βιταμίνη Η
Βοηθά στη σύσταση αιμογλοβίνης και στην παραγωγή γλυκογόνου. Αποτελεί φυσικό αντισηπτικό και έχει μεγάλη σημασία για την καλή υγεία του δέρματος.
Βρίσκεται στη μαγιά, στη σίκαλη, στο συκώτι, στα αυγά, στο γάλα, στο βούτυρο και στα δημητριακά.
Βιταμίνη Κ
Είναι απαραίτητη για τη ρύθμιση της πήξης του αίματος και της απορρόφησης του ασβεστίου από τον οργανισμό. Βρίσκεται στο βούτυρο, στο γάλα, στη σόγια, στο γιαούρτι, στο μέλι, στα πράσινα λαχανικά και στη ντομάτα.
Βιταμίνη Ρ
Ενισχύει τη δράση της βιταμίνης C και εμποδίζει την οξείδωση της (καταστροφή της). Προστατεύει από την υψηλή πίεση, ενώ έχει αντιβακτηριδιακές ιδιότητες. Βοηθά το ανοσοποιητικό σύστημα και την καρδιακή λειτουργία. Βρίσκεται στη φλούδα των εσπεριδοειδών, στα σταφύλια, στις πιπεριές, και στα δαμάσκηνα.
Λέξεις κλειδιά
Βιοχημικές αντιδράσεις, υδατοδιαλυτές βιταμίνες, λιποδιαλυτές βιταμίνες, βιταμίνη Α, Βιταμίνη Β1, θειαμίνη, βιταμίνη Β2, ριβοφλαβίνη, βιταμίνη Β3, νιασίνη, βιταμίνη Β5, παντοθενικό οξύ, βιταμίνη Β6, πυριδοξίνη, βιταμίνη Β12, κυανοκοβαλαμίνη, φολικό οξύ, βιταμίνη C, ασκορβικό οξύ, βιταμίνη D, βιταμίνη E, βιταμίνη F, αντιοξειδωτική, βιταμίνη H, βιταμίνη K, βιταμίνη P
