Πολφίτιδα ονομάζεται σε ευρεία έννοια κάθε φλεγμονή του πολφού. Ο πολφός του δοντιού είναι αυτό που στην καθομιλουμένη ονομάζεται λανθασμένα «το νεύρο του δοντιού».
Ο πολφός του δοντιού βρίσκεται στο κέντρο του δοντιού και αποτελείται από αγγεία και νεύρα, κύτταρα και ίνες διαφόρων ειδών και μεσοκυττάρια ουσία. Όταν υπάρχει φλεγμονή στον πολφό παρατηρούνται μεταβολές σε κάποια από αυτά τα στοιχεία.
Ανάλογα με το είδος της φλεγμονής του πολφού αυτή μπορεί να είναι οξεία ή χρόνια, αναστρέψιμη ή μη αναστρέψιμη.
Συμπτώματα
Ο πολφός του δοντιού ανάλογα με τη φλεγμονώδη βλάβη που υφίσταται αντιδρά με πόνο διαφορετικής μορφής. Έτσι ο πόνος μπορεί να είναι πολύ έντονος, να διαρκεί λίγα δευτερόλεπτα και να παρουσιάζεται μετά από κάποιο ερέθισμα (ζεστό - κρύο, γλυκό - ξινό). Επίσης να υποχωρεί με την απομάκρυνση του αιτίου που το προκάλεσε.
Άλλη περίπτωση είναι ο πόνος να ξεκινάει από μόνος του, χωρίς τη δράση κάποιου αιτίου, να είναι συνεχής ή μεγάλης διάρκειας και πολύ έντονος. Μπορεί να αντανακλά σε ολόκληρη πλευρά του προσώπου, να είναι αισθητός σαν παλμός και να γίνεται περισσότερο έντονος, όταν ο ασθενής ξαπλώνει. Συνήθως είναι τόσο οξύς που ο ασθενής πρέπει να καταφύγει σε παυσίπονο.
Στις χρόνιες φλεγμονώδεις βλάβες του πολφού συνήθως δεν υπάρχουν επώδυνα συμπτώματα.
Αιτιολογία
Οι φλεγμονώδεις βλάβες του πολφού προκαλούνται συνήθως από κάποιο τερηδονισμένο δόντι. Πρέπει να ξέρουμε ότι ο πολφός του δοντιού επικοινωνεί με το υπερκείμενο στρώμα οδοντικής ουσίας, την οδοντίνη, μέσω κάποιων κυττάρων του. Έτσι, όταν η τερηδόνα προχωρήσει σε κάποιο βάθος της οδοντίνης και πριν ακόμη προσβάλλει τον ίδιο τον πολφό απευθείας, προκαλεί σε αυτόν φλεγμονώδη αντίδραση, λόγω της επικοινωνίας που αναφέραμε.
Λόγω αυτής της φλεγμονώδους αντίδρασης παρατηρείται πόνος.
Η βλάβη αυτή μπορεί να είναι αντιστρεπτή (οπότε μιλάμε για υπεραιμία του πολφού) ή μη αντιστρεπτή (οπότε πρόκειται για οξεία φλεγμονή).
Όταν η τερηδόνα προσβάλλει τον ίδιο τον πολφό, τότε η κατάσταση είναι σοβαρότερη γιατί υπάρχει και είσοδος μικροβίων μέσα σε αυτόν.
Οι μεταβολές που προκαλούνται στον πολφό είναι μη αντιστρεπτές.
Οι μεταβολές αυτές του πολφού που συνοδεύονται από οξύ πόνο, αποτελούν την οξεία φλεγμονή.
Τέλος υπάρχει και η χρόνια φλεγμονή του πολφού, που μπορεί να είναι αποτέλεσμα της μετάπτωσης της οξείας φλεγμονής σε χρόνια ή μπορεί να εξελίχθηκε από την αρχή με ήπιο τρόπο (ήπιο ερέθισμα, ισχυρή άμυνα). Συχνά πρόκειται για βαθιά τερηδονισμένο δόντι, όπου η τερηδόνα έχει φτάσει μέχρι τον πολφό, αλλά τα στοιχεία της φλεγμονής δεν εγκλωβίζονται στο δόντι προκαλώντας πόνο, αντιθέτως βρίσκουν διέξοδο προς το στόμα. Σε κάθε περίπτωση ο πολφός υφίσταται βλάβη και το δόντι πρέπει να θεραπεύεται.
Διάγνωση
Η διάγνωση γίνεται από το ιστορικό του ασθενούς, την περιγραφή του πόνου, τη δοκιμασία αντίδρασης του δοντιού στο ψυχρό και στο θερμό, την αντίδραση στην επίκρουση, την ακτινογραφία του δοντιού. Σε ορισμένες περιπτώσεις που ο εντοπισμός του υπεύθυνου δοντιού είναι δύσκολος μπορεί ο οδοντίατρος να προχωρήσει και σε τοπική αναισθησία μιας περιοχής.
Είναι σημαντικό να διαπιστωθεί αν η βλάβη του πολφού έχει καλές πιθανότητες να είναι αναστρέψιμη.
Θεραπεία
Εάν κριθεί ότι η βλάβη στον πολφό είναι αναστρέψιμη, τότε πρέπει να αφαιρεθεί η τερηδονισμένη οδοντική ουσία και να τοποθετηθούν στο δόντι κάποια φάρμακα που έχουν σκοπό την «απευαισθητοποίηση» του πολφού και την επαναφορά του στη φυσιολογική κατάσταση. Εάν ο πόνος υποχωρήσει και το δόντι παραμείνει ασυμπτωματικό για κάποιες μέρες, τότε μπορεί να γίνει η τελική έμφραξη αυτού (σφράγισμα).
Αν όμως η βλάβη κριθεί ως μη αναστρέψιμη τότε θα πρέπει να γίνει απομάκρυνση του προσβληθέντος πολφού (εκπόλφωση) και σε επόμενο στάδιο να ολοκληρωθεί η ενδοδοντική θεραπεία του δοντιού («απονεύρωση»).
Πρόληψη - Συμβουλές
Σε περίπτωση που παρατηρείτε περιστασιακό πονόδοντο μετά από κάποια ερεθίσματα καλό είναι να επισκεφθείτε τον οδοντίατρο, για να διαπιστώσετε από πού προέρχεται. Ο πονόδοντος αυτός, παρ’ όλο που είναι περιστασιακός, υποδηλώνει μία βλάβη που ήδη είναι αρκετά προχωρημένη. Το επόμενο στάδιο είναι πόνος συνεχής και μεγάλης έντασης.
Εάν φτάσετε στο σημείο να έχετε τόσο δυνατό πόνο, το μόνο μέσο προς ανακούφιση είναι τα παυσίπονα με λήψη από το στόμα ή μπουκώματα με παγωμένο νερό και τίποτε άλλο.
Όχι στη χρήση καθαρού οινοπνεύματος, ούζου, ουίσκι και λοιπών οινοπνευματωδών ποτών σε άμεση επαφή με την περιοχή που πονάει. Μπορεί να προκληθούν σοβαρά εγκαύματα στο βλεννογόνο και ο πόνος δεν θα υποχωρήσει. Ο πόνος παρέρχεται από μόνος του σπανιότατα, κι ακόμη και σε αυτή την περίπτωση υπάρχει σοβαρή βλάβη στο δόντι. Η επίσκεψη στον οδοντίατρο είναι επιβεβλημένη.
Τέλος, η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία. Καθημερινή, σχολαστική φροντίδα των δοντιών και τακτικοί οδοντιατρικοί έλεγχοι μπορούν να σας προφυλάξουν από δυσάρεστες και επώδυνες καταστάσεις.
Επιπλοκές
Αν μία οξεία φλεγμονή του πολφού παραμείνει αθεράπευτη, μπορεί να οδηγήσει σε επέκταση της φλεγμονής έξω από το δόντι και δημιουργία αποστήματος που συνοδεύεται από οίδημα (πρήξιμο) και έντονο πόνο.
