Φλεγμονώδης νόσος του συνόλου των περιοδοντικών ιστών. Χαρακτηρίζεται από την καταστροφή των ινών του περιρριζίου και του οστού που περιβάλλει τα δόντια (καταστροφή φατνιακού οστού).
Με απλά λόγια η φλεγμονή που υπάρχει στα ούλα (ουλίτιδα) επεκτείνεται και στους υποκείμενους ιστούς και βαθμιαία καταστρέφεται το κόκαλο που περιβάλλει τα δόντια, με αποτέλεσμα τα δόντια να χάνουν προοδευτικά τη στήριξή τους και να αποκτούν κινητικότητα.
Η νόσος συναντάται στο 50% των ενηλίκων μετά τα 40ο έτος της ηλικίας περίπου. Λιγότερα συχνά συναντάται σε νεαρότερα άτομα και σε παιδιά (προεφηβική περιοδοντίτιδα). Η βαρύτητα της νόσου και η συχνότητα εμφάνισης στον πληθυσμό αυξάνει με την ηλικία.
Σε ένα άτομο που έχει περιοδοντική νόσο παρατηρούνται περίοδοι έξαρσης και ύφεσης.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα που μπορεί να παρατηρηθούν στην περιοδοντική νόσο είναι: κινητικότητα των δοντιών, μετανάστευση των δοντιών (τα δόντια μετακινούνται από τη γνωστή τους θέση, π.χ. οι κεντρικοί τομείς πετάγονται προς τα έξω). Επίσης τα δόντια μοιάζουν «σαν να έχουν μακρύνει», δηλαδή παρατηρείται υποχώρηση των ούλων και αποκάλυψη της ρίζας του δοντιού, με αποτέλεσμα τα δόντια να φαίνονται συνολικά πιο μακριά. Μπορεί να παρατηρηθεί ευαισθησία στα ζεστά και στα κρύα ερεθίσματα (λόγω της απογύμνωσης των ριζών), εκροή πύου από τα ούλα ή / και αιμορραγία, δυσοσμία του στόματος, αίσθηση φαγούρας μέσα στα ούλα. Μπορεί ακόμη να εκδηλωθούν και οξέα συμπτώματα, όπως έντονος πόνος και απόστημα (περιοδοντικό απόστημα). Στο τελικό στάδιο της περιοδοντίτιδας τα δόντια πέφτουν.
Τα παραπάνω συμπτώματα εμφανίζονται, όταν η περιοδοντίτιδα είναι σε προχωρημένο στάδιο. Στα αρχικά στάδια η νόσος είναι αθόρυβη. Η καταστροφή των περιοδοντικών ιστών που έχει ξεκινήσει μπορεί να διαπιστωθεί μόνο με οδοντιατρική εξέταση, κατά την οποία ανευρίσκονται οι λεγόμενοι περιοδοντικοί θύλακες.
Αιτιολογία
Η περιοδοντίτιδα είναι η μετεξέλιξη της ουλίτιδας που παρέμεινε χωρίς θεραπεία. Έτσι, πάντα η περιοδοντίτιδα προέρχεται από μια αθεράπευτη χρόνια ουλίτιδα, όμως η χρόνια ουλίτιδα δεν εξελίσσεται πάντα σε περιοδοντίτιδα. Επομένως όλα τα αίτια που προκαλούν την ουλίτιδα συμβάλλουν και στην πρόκληση της περιοδοντίτιδας (μικροβιακή πλάκα, παράγοντες που μεταβάλλουν την αντίσταση του οργανισμού).
Επιπλέον για την εγκατάσταση της περιοδοντίτιδας παίζει ρόλο το είδος της αντίστασης που θα προβάλλει τελικά ο οργανισμός (σε αυτόν τον παράγοντα μπορεί να συμπεριληφθεί και η κληρονομικότητα), αλλά και η ανάπτυξη συγκεκριμένων ειδών μικροβίων στην πλάκα που συγκεντρώνεται κάτω από τα ούλα. Τα μικρόβια αυτά που έχουν ταυτοποιηθεί από τους ερευνητές, είναι πιο καταστρεπτικά για τους περιοδοντικούς ιστούς από τα μικρόβια που συναντώνται στην πλάκα της χρόνιας ουλίτιδας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχουν κάποια γενικά νοσήματα του οργανισμού που προδιαθέτουν σε περιοδοντική νόσο. Αυτά είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, το σύνδρομο Down και το σύνδρομο επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας (AIDS). Επίσης κάποια νοσήματα του αίματος (κυκλική ουδετεροπενία, ακκοκιοκυτταραιμία) και κάποια σπάνια κληρονομικά σύνδρομα (π.χ. σύνδρομο Papillon Lefevre). Το κοινό σε όλα αυτά τα γενικά νοσήματα είναι ότι εμφανίζουν μία ατέλεια, δυσλειτουργία ή ανεπάρκεια σε κάποιο από τα αμυντικά κύτταρα του οργανισμού.
Διάγνωση
Η διάγνωση της περιοδοντίτιδας γίνεται με τη βοήθεια:
1) Του ιατρικού και οδοντιατρικού ιστορικού: ύπαρξη γενικών νοσημάτων που προδιαθέτουν την ανάπτυξη περιοδοντίτιδας π.χ. σακχαρώδης διαβήτης. Ηλικία ασθενούς, συνήθειες στοματικής υγιεινής, κατάσταση δοντιών των γονέων κ.λπ..
2) Της κλινικής εξέτασης: μέτρηση με ειδικό οδοντιατρικό εργαλείο - περιοδοντική μήλη - της απώλειας οστού, εκτίμηση κινητικότητας δοντιών, εκτίμηση μετανάστευσης δοντιών, ύπαρξη πυορροής κ.λπ..
3) Της ακτινογραφίας: δίνει πληροφορίες για το είδος της οστικής καταστροφής.
4) Των εξετάσεων αίματος.
Οι εξετάσεις αίματος γίνονται μόνο εφόσον ο οδοντίατρος / περιοδοντολόγος κρίνει ότι είναι απαραίτητες.
Θεραπεία
Ο στόχος της περιοδοντικής θεραπείας είναι να ανακόψει την ταχύτητα εξέλιξης της καταστροφής και να διατηρήσει όσο το δυνατόν περισσότερα δόντια στο στόμα του ασθενούς χωρίς αυτά να προκαλούν προβλήματα (π.χ. περιοδοντικά αποστήματα). Αναπόφευκτα, μπορεί να κριθεί ότι κάποια ιδιαίτερα εύσειστα δόντια, με μεγάλη οστική καταστροφή πρέπει να εξαχθούν.
Για τα υπόλοιπα δόντια η θεραπεία περιλαμβάνει την απομάκρυνση της μικροβιακής πλάκας και της πέτρας (αποτρύγωση) καθώς και τη ριζική απόξεση (δηλ. την απόξεση της επιφάνειας της ρίζας κάτω από τα ούλα με ειδικά ξέστρα, ώστε να απομακρυνθούν οι βλαπτικές ουσίες που έχουν προσροφηθεί στη ριζική επιφάνεια και επηρεάζουν αρνητικά την υγεία των γειτονικών ούλων). Τα παραπάνω, για να έχουν αποτέλεσμα πρέπει να συνδυαστούν με ένα καθημερινό πρόγραμμα επιμελέστατης στοματικής υγιεινής από την πλευρά του ασθενούς, σύμφωνα με τις οδηγίες του οδοντιάτρου / περιοδοντολόγου. Στα πλαίσια της θεραπείας συνήθως χορηγείται και η αντιμικροβιακή ουσία χλωρεξιδίνη, ενώ μπορεί να κριθεί απαραίτητη και η χρήση αντιβιοτικού.
Σε επόμενο στάδιο και εφόσον υπάρχουν οι απαραίτητες προϋποθέσεις στο στόμα του ασθενούς μπορεί να εφαρμοστεί κάποια εξειδικευμένη χειρουργική τεχνική από τον περιοδοντολόγο (οστικά μοσχεύματα, μεμβράνες κ.λπ.).
Σε ορισμένες περιπτώσεις επιλέγεται η σταθεροποίηση δοντιών που έχουν κινητικότητα με τη μέθοδο της ναρθηκοποίησης, δηλ. της πρόσδεσής τους σε παρακείμενα δόντια που είναι πιο σταθερά. Επίσης, μπορεί να αποφασιστεί η αντικατάσταση παλαιών προσθετικών εργασιών (γέφυρες, θήκες κ.λπ.) που δυσχεραίνουν το σωστό καθαρισμό των δοντιών της περιοχής ή τα επιβαρύνουν. Οι νέες προσθετικές εργασίες θα πρέπει να σχεδιαστούν σύμφωνα με τις αυξημένες πλέον ανάγκες του στοματικού περιβάλλοντος.
Σε κάθε περίπτωση ο περιοδοντικός ασθενής θα πρέπει να βρίσκεται σε ένα πρόγραμμα στενής παρακολούθησης (3 - 4 φορές το χρόνο) για τη διατήρηση του θεραπευτικού αποτελέσματος.
Τέλος, όταν η περιοδοντική νόσος εκδηλώνεται στο έδαφος κάποιου γενικού νοσήματος, θα πρέπει να υπάρχει συνεργασία και με το γιατρό που παρακολουθεί τον ασθενή για το συγκεκριμένο νόσημα.
Πρόληψη - Συμβουλές
Η περιοδοντίτιδα προέρχεται στην πλειονότητα των περιπτώσεων από χρόνια ουλίτιδα, η οποία έμεινε αθεράπευτη. Για το λόγο αυτό είναι πολύ σημαντικό η ουλίτιδα να θεραπεύεται και να μη φτάνει στο στάδιο της περιοδοντίτιδας που δημιουργεί μη αναστρέψιμες βλάβες. Αυτό εξασφαλίζεται πρωτίστως με πολύ καλή στοματική υγιεινή, αλλά και τακτικό οδοντιατρικό έλεγχο. Σε περίπτωση που κάποιος πάσχει από κάποιο γενικό νόσημα (π.χ. διαβήτη) έχει ένα λόγο επιπλέον να φροντίζει για τη στοματική του υγεία, αφού υπάρχει, λόγω του γενικού νοσήματος, προδιάθεση για περιοδοντική νόσο.
