Η ουλίτιδα είναι φλεγμονώδης αντίδραση των ούλων σε τοπικά αίτια με κύριο υπεύθυνο το μικροβιακό παράγοντα (μικροβιακή πλάκα).
Η αντίδραση των ούλων ποικίλλει σε κάθε άτομο ανάλογα με την ένταση και τη διάρκεια του ερεθίσματος, την ήδη υπάρχουσα κατάσταση υγιεινής του στόματος, καθώς και την άμυνα του κάθε ατόμου.
Είναι βλάβη αντιστρεπτή.
Συμπτώματα
Η ουλίτιδα εξελίσσεται με βραδύτητα, χωρίς έντονα συμπτώματα που θα δημιουργήσουν μεγάλη ανησυχία στον ασθενή. Το κυριότερο και αντικειμενικότερο σύμπτωμα είναι η αιμορραγία των ούλων (συνήθως κατά το πλύσιμο των δοντιών ή όταν πάει κανείς να δαγκώσει κάτι σκληρό π.χ. ένα σκληρό μήλο).
Επίσης παρατηρούνται μεταβολές στη φυσιολογική όψη των ούλων, όπως διόγκωση, ερυθρότητα, αλλαγή στη θέση τους.
Μπορεί να συνυπάρχει ένα δυσάρεστο αίσθημα καψίματος ή μουδιάσματος στα ούλα, το οποίο υποχωρεί όταν προκληθεί αιμορραγία (αυτόματη ή με κάποιο αιχμηρό αντικείμενο π.χ. οδοντογλυφίδα)
Αιτιολογία
Τα αίτια της ουλίτιδας είναι συνήθως τοπικά. Έτσι εμφανίζεται όταν στην περιοχή των ούλων που γειτονεύει με τα δόντια αθροίζεται πλάκα, η οποία δεν απομακρύνεται με μηχανικά μέσα (δηλαδή με σχολαστικό βούρτσισμα των δοντιών ή / και οδοντικό νήμα και όχι απλώς στοματικό διάλυμα).
Πλάκα ονομάζεται η άθροιση μικροβίων και των προϊόντων της δραστηριότητάς τους στις επιφάνειες των δοντιών, που είναι ακόμα μαλακή (δεν έχουν εναποτεθεί ακόμη άλατα, οπότε ονομάζεται τρυγία ή πέτρα).
Έτσι 24 ώρες μετά από υποδειγματικό βούρτσισμα των δοντιών, ακόμα και αν δεν έχουμε φάει τίποτα, δημιουργούνται πάλι αποικίες μικροβίων στις οδοντικές επιφάνειες, τα οποία πολλαπλασιάζονται ταχύτατα. Αν δεν απομακρυνθούν, συνεχίζουν να αυξάνονται και ευνοούν και την ανάπτυξη άλλων ειδών μικροβίων που μπορεί να είναι περισσότερο βλαπτικά. Ο οργανισμός κινητοποιεί αμυντικούς μηχανισμούς για να αντιμετωπίσει τα μικρόβια και το αποτέλεσμα της «σύγκρουσης» αυτών των αμυντικών στοιχείων με τα μικρόβια είναι μακροσκοπικά η εικόνα της ουλίτιδας, δηλαδή ούλα που αιμορραγούν εύκολα, έχουν χάσει το φυσιολογικό τους χρώμα (από ρόδινο έχει γίνει κόκκινο), καθώς και τη φυσιολογική τους όψη λόγω της εξοίδησης (πρήξιμο).
Η ουλίτιδα ξεκινάει τοπικά, από τη μεσοδόντιο θηλή (το τριγωνάκι του ούλου ανάμεσα στα δόντια) και εν συνεχεία γενικεύεται.
Η ουλίτιδα μπορεί να συναντάται και μόνο σε ένα σημείο των ούλων (εντοπισμένη ουλίτιδα), όταν η περιοχή παρουσιάζει κάποια ιδιαίτερη δυσκολία στο σωστό καθαρισμό της π.χ. λόγω συνωστισμού των δοντιών.
Διάγνωση
Η διάγνωση της ουλίτιδας που οφείλεται σε τοπικά αίτια γίνεται εύκολα από τη χαρακτηριστική κλινική εικόνα και τη συμπτωματολογία. Έτσι ο οδοντίατρος με απλή παρατήρηση μπορεί να διαγνώσει την ουλίτιδα. Προς επιβεβαίωση γίνεται ανίχνευση των ούλων με ειδικό εργαλείο (περιοδοντική μήλη), για να διαπιστωθεί ο βαθμός της αιμορραγίας. Πρέπει να αξιολογηθεί αν πρόκειται για εντοπισμένη ή γενικευμένη ουλίτιδα.
Θεραπεία
Η ουλίτιδα που οφείλεται σε τοπικά αίτια θεραπεύεται πλήρως με τη συνεργασία ασθενούς και οδοντιάτρου. Ο οδοντίατρος πρέπει να απομακρύνει την οδοντική πλάκα, καθώς και την υπερουλική και υποουλική τρυγία (πέτρα). Κυρίως όμως θα πρέπει να διδάξει τους τρόπους σωστής στοματικής υγιεινής (τρόπος και χρόνος βουρτσίσματος, χρήση οδοντικού νήματος, μεσοδόντια βουρτσάκια κ.λπ.) με έμφαση στις διαφορετικές ανάγκες που έχει το στόμα κάθε ασθενούς. Η διατήρηση του θεραπευτικού αποτελέσματος εξασφαλίζεται με τακτικές επανεξετάσεις.
Ο ασθενής από την πλευρά του θα πρέπει να απομακρύνει καθημερινά και με επιμέλεια τη μικροβιακή πλάκα με τους τρόπους που του υπέδειξε ο γιατρός του και να πηγαίνει στις επανεξετάσεις.
Πρόληψη - Συμβουλές
Η συνήθης ουλίτιδα μπορεί να προληφθεί με την τήρηση των κανόνων στοματικής υγιεινής και τον τακτικό οδοντιατρικό έλεγχο. Σε περίπτωση που οι συνθήκες του στοματικού περιβάλλοντος μεταβάλλονται (π.χ. έναρξη ορθοδοντικής θεραπείας - «σιδεράκια», τοποθέτηση προσθετικής εργασίας - θήκη, γέφυρα, οδοντοστοιχία) θα πρέπει και η στοματική υγιεινή να προσαρμόζεται αντίστοιχα και να εντείνονται οι προσπάθειες απομάκρυνσης της πλάκας.
Είναι πολύ σημαντικό να θεραπεύεται η ουλίτιδα, γιατί σε ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών μεταπίπτει σε περιοδοντίτιδα, η οποία προκαλεί πιο σοβαρές βλάβες που δεν είναι αναστρέψιμες και σταδιακά μπορεί να οδηγήσουν στην απώλεια των δοντιών.
