Πνευμονία λέγεται κάθε φλεγμονή του πνευμονικού παρεγχύματος (του πνεύμονα) και χαρακτηρίζεται τόσο από κλινικά όσο και ακτινολογικά ευρήματα πυκνώσεως ενός ή περισσοτέρων τμημάτων του ενός ή και των δύο πνευμόνων (φλεγμονή του πνεύμονα).
Η ταξινόμηση της πνευμονίας είναι τόσο ανατομική (όπου εκφράζεται η έκταση και η κατανομή της βλάβης στον ένα ή και στους δυο πνεύμονες) όσο και αιτιολογική, ανάλογα με τον υπεύθυνο μικροοργανισμό (μικρόβιο). Έτσι ανάλογα με την ανατομική ταξινόμηση έχουμε την λοβώδη, την τμηματική και την υποτμηματική πνευμονία (η ανατομική ταξινόμηση γίνεται με βάση την ακτινογραφία θώρακα).
Ανάλογα με την αιτιολογική ταξινόμηση, η οποία γίνεται με την καλλιέργεια πτυέλων και αφορά τον καθαρισμό του παθογόνου αίτιου, έχουμε πνευμονίες που οφείλονται σε:
- Αερόβιους μικροοργανισμούς (πνευμονιόκοκκο, σταφυλόκοκκο, στρεπτόκοκκο, βάκιλο του άνθρακα, ψευδομοναδα, κλεμψίελλα, λετσιόνελλα κ.α.).
- Πνευμονίες που οφείλονται σε αναερόβιους μικροοργανισμούς.
- Πνευμονίες που οφείλονται σε ιούς (ιός της γρίπης, αναπνευστικός συγκυτιακός ιός, αδενοϊοί, ρινοϊοί κ.ά.).
- Άτυπες πνευμονίες (μυκόπλασμα, πυρετός, ψιττάκωση κ.ά.).
Για τον καθορισμό των παθογόνων αιτίων είναι πολύ χρήσιμο να γνωρίζουμε αν η πνευμονία αποκτήθηκε σε νοσοκομειακό ή σε εξωνοσοκομειακό χώρο.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα της πνευμονίας είναι ανάλογα του παθογόνου αίτιου και της εκτάσεως της. Στις μικροβιακές πνευμονίες η εισβολή της νόσου συνήθως είναι απότομη με ψηλό πυρετό συνοδευόμενο από ρίγος. Επίσης υπάρχει βήχας ο οποίος αρχικά είναι ξηρός αλλά στη συνέχεια γίνεται παραγωγικός, με πτύελα τα οποία μπορεί να είναι πυώδη αλλά και αιματηρά. Συχνά εμφανίζεται πλευροδυνία (πόνος στο θώρακα) στο σημείο εντόπισης της πνευμονίας που κάνει το βήχα επώδυνο.
Η δύσπνοια είναι ένα σύμπτωμα που εμφανίζεται σε μια εκτεταμένη πνευμονία ή σε ένα ήδη πάσχον αναπνευστικό σύστημα από άλλο νόσημα. Επίσης η γενική κακουχία, μυαλγίες και πονοκέφαλος είναι συχνά συμπτώματα. Τα ανωτέρω συμπτώματα είναι πιο ήπια στις μη μικροβιακές πνευμονίες.
Μετάδοση
Ο τρόπος μετάδοσης της πνευμονίας είναι:
- Με τα σταγονίδια από άτομο που νοσεί σε άλλο υγιές.
- Όταν υπάρχει κάποιο μικρόβιο στο ρινοφάρυγγα υγιών ατόμων (όχι σπάνια) μπορεί να εισροφηθεί όταν μειωθούν οι αμυντικές δυνάμεις του οργανισμού.
- Επίσης ο συνωστισμός ανθρώπων και ο πτωχός αερισμός σε χαμηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος είναι παράγοντες που ευνοούν την διασπορά της νόσου.
Διάγνωση
Η διάγνωση της νόσου τίθεται με τις εξής παρακλινικές εξετάσεις:
- Ακτινογραφία θώρακος που μπορεί να παρουσιάζει ευρύ φάσμα αλλοιώσεων. Συνήθως έχουμε ανομοιογενείς σκιάσεις που μερικές φορές είναι στρογγυλές. Μπορεί όμως να έχουμε και κοιλότητες (σταφυλοκοκκική πνευμονία) αλλά και πλευριτική συλλογή.
- Η καλλιέργεια πτυέλων είναι σημαντική εξέταση για την ταυτοποίηση του παθογόνου αίτιου. Επίσης οι εξετάσεις που μπορούν να βοηθήσουν είναι η γενική αίματος, η ΤΚΕ καθώς και η καλλιέργεια αίματος.
Θεραπεία
Η θεραπεία της πνευμονίας εξαρτάται πάλι από το παθογόνο αίτιο που την προκάλεσε. Αναλόγως χορηγούμε το κατάλληλο αντιβιοτικό για τουλάχιστον δέκα ημέρες, αντιμετωπίζοντας φυσικά τις επιπλοκές εφόσον υπάρχουν.
Πρόληψη
Το εμβόλιο έναντι του πνευμονιόκοκκου είναι μια πρόληψη, κυρίως για τα επιρρεπή άτομα. Επίσης η αποφυγή των χώρων που δεν αερίζονται καλά και ο μη συνωστισμός ανθρώπων μειώνουν την δυνατότητα μετάδοσης της νόσου.
Επιπλοκές
Στις επιπλοκές θα μπορούσαμε να αναφέρουμε την πλευρίτιδα (που συμβαίνει σε ποσοστό 25% των περιπτώσεων) το εμπύημα και το πνευμονικό απόστημα που είναι σπάνια. Επίσης μπορεί να συμβεί διασπορά της νόσου με μηνιγγίτιδα, περιτονίτιδα, ενδοκαρδίτιδα, σηπτική αρθρίτιδα. Οι επιπλοκές αυτές είναι σπάνιες, αλλά μπορεί να συμβούν σε καθυστέρηση της αντιμικροβιακής θεραπείας.
Ομάδες Υψηλού Κινδύνου
Στις ομάδες υψηλού κινδύνου ανήκουν οι πάσχοντες από χρόνια πνευμονοπάθεια, καρδιοπάθεια, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, αλκοολικοί, οι έχοντες σακχαρώδη διαβήτη, οι σπληνεκτομηθέντες (όσοι έχουν αφαιρέσει τον σπλήνα) και γενικότερα ανοσοκατεσταλμένα άτομα.
Επιδημιολογία
Η συχνότητα της πνευμονίας δεν είναι εύκολο να υπολογισθεί γιατί πολλά πνευμονικά επεισόδια αντιμετωπίζονται ως λοίμωξη του κατώτερου αναπνευστικού ή βρογχίτιδα χωρίς να γίνουν ακτινογραφίες θώρακα. Η συχνότητα ποικίλλει από μια έως δέκα περιπτώσεις ανά 1.000 κάτοικους και είναι υψηλότερη σε βρεφονηπιακή ηλικία και στους ηλικιωμένους.
Η πνευμονοκοκκική πνευμονία (στρεπτόκοκκος της πνευμονίας) είναι και η συχνότερη πνευμονία.
