Το βρογχικό άσθμα, είναι νόσος που χαρακτηρίζεται από αυξημένη αντίδραση της τραχείας και των βρόγχων σε διάφορα ερεθίσματα και που εκδηλώνεται με εκτεταμένη αλλά αναστρέψιμη στένωση των αεραγωγών (βρογχόσπασμος).
Σήμερα το άσθμα θεωρείται ως μια χρόνια φλεγμονής διαταραχή των αεραγωγών (βρόγχων).
Συμπτώματα
1) Συρίττουσα αναπνοή: Αυτό το σύμπτωμα αναφέρεται από τον άρρωστο ως ήχος που σχετίζεται με την αναπνοή του ή ως αίσθημα «βρασίματος» ή «γατάκια» μέσα στον θώρακα.
2) Δύσπνοια: Αρκετοί ασθενείς με άσθμα αναφέρουν τη δυσκολία στην αναπνοή ως βασικό ενόχλημα (αυτό ιατρικά αποκαλείται δύσπνοια).
3) Βήχας: Ο βήχας μπορεί σε πολλές περιπτώσεις να είναι το μοναδικό σύμπτωμα του άσθματος που εμφανίζεται συνήθως τις νυκτερινές ώρες και ξυπνά τον άρρωστο ή επέρχεται τις πρωινές ώρες στον ασθενή και σηκώνεται από το κρεβάτι. Στις κρίσεις του άσθματος ο βήχας είναι παροξυσμικός, εξαντλητικός και όταν προστεθεί έντονη δύσπνοια βασανίζει τον ασθενή.
4) Πτύελα: Είναι συνήθως λίγα, λευκά, κολλώδη και εξέρχονται με μεγάλη δυσκολία.
Αιτιολογία
Το άσθμα προκαλείται από διάφορους παράγοντες. Ανάλογα με την αιτιολογία το άσθμα διακρίνεται:
1) Ενδογενές άσθμα: Αναφέρεται ως άσθμα άγνωστης αιτιολογίας ή κρυπτογενές. Εμφανίζεται σε ενήλικα άτομα και η πρώτη εκδήλωση του εμφανίζεται μετά από μια εμπύρετη λοίμωξη του αναπνευστικού.
2) Εξωγενές άσθμα: Ενοχοποιείται κάποιο αίτιο του εξωτερικού περιβάλλοντος (διάφορα αλλεργιογόνα όπως τροφή, γύρη, μύκητες, ακάρεα). Εμφανίζεται σε νεαρά άτομα και υπάρχει οικογενειακό ιστορικό.
3) Άσθμα μετά από άσκηση: Προκαλείται μετά από άσκηση. Το αξιοπερίεργο είναι ότι οι κινήσεις των άνω ακρών (χεριών) μπορεί να προκαλέσουν βρογχόσπασμο (σπασμό των βρόγχων) παρά οι κινήσεις των κάτω άκρων (πόδια).
4) Άσθμα μετά από λήψη ασπιρίνης: Μερικά άτομα εμφανίζουν κρίση άσθματος και μετά από πολύ μικρές δόσεις ασπιρίνης. Επίσης ενοχοποιούνται και τα μη στεροειδή αντιφλεγμώδη φάρμακα.
5) Νυκτερινό άσθμα: Η σχέση του νυκτερινού άσθματος με τον ύπνο δεν είναι ακόμη ακριβώς γνωστή. Η πτώση της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος και του σώματος κατά τη διάρκεια της νύκτας έχει αναφερθεί ως πρόκληση παροξυσμών λόγω εισπνοής ψυχρού αέρα.
6) Ψυχογενές άσθμα: Συγκινησιακό ερέθισμα που μπορεί να εκδηλώσει κρίση άσθματος (γέλιο, άγχος, θυμός, λύπη ακόμη και η θέα λουλουδιών μπορεί να προκαλέσει κρίση, και ας είναι ψεύτικα).
7) Επαγγελματικό άσθμα: Ορίζεται το άσθμα που εμφανίζεται μετά την εισπνοή ουσιών που έχουν σχέση με το επαγγελματικό περιβάλλον του ατόμου που το εμφανίζει.
Άλλα αίτια πρόκλησης του βρογχικού άσθματος είναι η ρύπανση του περιβάλλοντος, το κάπνισμα, γενετικοί παράγοντες και φυλετικοί παράγοντες.
Διάγνωση
1) Σπιρομετρικός έλεγχος: σημαντική εξέταση για την διάγνωση του άσθματος (μείωση του FEV1 και της ροής του αέρα).
2) Οξυμετρία ή αέρια αίματος: (υποξαιμία στις κρίσεις, σπάνια υπερκαπνία).
3) Ακτινογραφία θώρακος: στα μεταξύ των παροξυσμών διαστήματα η ακτινογραφία θώρακος είναι φυσιολογική. Στο παροξυσμό υπάρχει υπερδιαύγαση των πνευμόνων και υπερδιάταση του θώρακα.
4) Αιματολογικές εξετάσεις: στη γενική αίματος έχουμε λευκοκυττάρωση σε περιπτώσεις λοιμώξεως και αύξηση του αριθμού των ηωσινόφιλων. Η IgΕ ανοσοσφαιρίνη είναι αυξημένη όπου υπάρχει αλλεργία.
5) Δερματικές δοκιμασίες αλλεργίας.
6) Βρογχική αντίδραση από εισπνοή ισταμίνης ή μεταχολίνης.
7) Δοκιμασία πρόκλησης με εισπνοή αντιγόνου.
8) Δοκιμασία άσκησης: (ο ασθενής υποβάλλεται σε πεντάλεπτη άσκηση και έπειτα γίνεται σπιρομέτρηση.
9) Ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ): φλεβοκομβική ταχυκαρδία στις κρίσεις.
Εδώ θα πρέπει να αναφερθεί ότι το άσθμα, ανάλογα με το αποτέλεσμα της σπιρομέτρησης, των αερίων αίματος και τις κλινικές εκδηλώσεις σταδιοποιείται σε ήπιο, μέτριο, σοβαρό, πολύ σοβαρό.
Θεραπεία
Η θεραπεία περιλαμβάνει:
1) Τη χορήγηση της φαρμακευτικής αγωγής
2) Την αποφυγή των αλλεργιογόνων
3) Την καταπολέμηση των επισυμβαινουσών λοιμώξεων
Η φαρμακευτική αγωγή, είτε χορηγείται για την πρόληψη των παροξυσμών, είτε για την αντιμετώπιση των παροξυσμών. Έχει σκοπό την διατήρηση ανοικτών των αεραγωγών για την ροή του αέρα στους βρόγχους.
Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στο άσθμα είναι:
Βρογχοδιασταλτικά (β2 διεγέρτες) βραχείας ή μακράς δράσης.
Θεοφυλιννούχα
Αντιχολινεργικά
Κορτικοειδή (κορτιζόνη), είτε εισπνεόμενα, είτε συστηματικά στις κρίσεις.
Χρωμογλυνικό νάτριο
Πρόληψη - Συμβουλές
Ο ασθενής που πάσχει από βρογχικό άσθμα θα πρέπει να γνωρίζει ότι το άσθμα είναι χρόνια νόσος, με περιόδους ηρεμίας και περιόδους έξαρσης. Για την αποφυγή των παροξυσμών (περιόδων έξαρσης) πρέπει να δοθεί έμφαση στην τακτική προληπτική αγωγή.
Επιπλοκές
Η σοβαρότερη επιπλοκή του άσθματος είναι ο θάνατος του ασθενούς, κάτι που δεν είναι συχνό. Άλλες επιπλοκές είναι ο πνευμοθώρακας, το μεσοθωράκιο εμφύσημα, οξεία πνευμονική καρδιά, αρρυθμίες, κόπωση και στη συνέχεια ανεπάρκεια των αναπνευστικών μυών.
