Ο πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός χαρακτηρίζεται από υπερλειτουργία των παραθυρεοειδών αδένων, με αποτέλεσμα την παραγωγή παραθορμόνης σε αυξημένα ποσοστά και άμεση συνέπεια την υπερασβεστιαιμία (αποδέσμευση ασβεστίου από τα οστά στο αίμα).
Η συχνότητα του πρωτοπαθούς υπερπαραθυρεοειδισμού ανέρχεται σε 25 - 28 περιπτώσεις στις 100.000 ανά έτος.
Συμπτώματα
Η συμπτωματολογία του πρωτοπαθούς υπερπαραθυρεοειδισμού είναι αποτέλεσμα είτε της υπερασβεσταιμίας (αύξησης της τιμής του ασβεστίου στο αίμα), είτε της βλάβης των οργάνων όπως οι νεφροί, τα οστά και το πεπτικό σύστημα. Τα κυριότερα συμπτώματα είναι ανορεξία, απώλεια βάρους, ναυτία, έμετοι, αίσθημα πληρότητας, μετεωρισμός, δυσκοιλιότητα, πολυουρία, πολυδιψία και υπέρταση. Επίσης σπανιότερα παρατηρείται μυϊκή αδυναμία, κνησμός, κατάθλιψη. Από πλευράς βλάβης των οργάνων προέχουν τα συμπτώματα από τα νεφρά, με τυπική εικόνα νεφρολιθίασης. Γι΄ αυτό το λόγο οι ασθενείς αυτοί παθαίνουν συχνά κωλικούς νεφρών. Από τα οστά παρατηρούνται οστεολυτικές εστίες, δηλαδή εστίες αραιωμένου οστού. Σε βαριές περιπτώσεις παρατηρείται υπνηλία.
Αιτιολογία
Στο 80 - 85 % των περιπτώσεων η πάθηση οφείλεται σε αδένωμα ενός παραθυρεοειδούς αδένα.
Στο 10 - 12 % των περιπτώσεων οφείλεται σε υπερπλασία των παραθυρεοειδών αδένων.
Σπανιότερα οφείλεται σε καρκίνωμα που εντοπίζεται στους παραθυρεοειδείς αδένες.
Διάγνωση
Κεντρική θέση στη διάγνωση κατέχει η ύπαρξη της υπερασβεσταιμίας. Η επόμενη παράμετρος που επιβεβαιώνει τη νόσο είναι η αυξημένη παραθορμόνη (P.T.H.) στο αίμα. Στις μισές περιπτώσεις πρωτοπαθούς υπερπαραθυρεοειδισμού συνυπάρχει και υποφωσφαταιμία (χαμηλή συγκέντρωση φωσφόρου στο αίμα).
Αν παρά τον προσδιορισμό του ασβεστίου και της παραθορμόνης στον ορό του αίματος του ασθενούς υπάρχουν αμφισβητήσεις, τότε προχωρούμε σε απεικονιστικές μεθόδους, όπως υπερηχογράφημα θυρεοειδούς - παραθυρεοειδών και αξονική - μαγνητική τομογραφία.
Θεραπεία
Η θεραπεία εκλογής του πρωτοπαθούς υπερπαραθυρεοειδισμού με συμπτωματολογία είναι η χειρουργική αφαίρεση του ιστού που υπερλειτουργεί. Στον ασυμπτωματικό απαθή υπερπαραθυρεοειδισμό το 1/5 των αρρώστων εμφανίζει συμπτώματα μέσα στην πενταετία από τη διάγνωση. Στους ασυμπτωματικούς ασθενείς μπορεί να ακολουθηθεί η συντηρητική αγωγή με καλή ενυδάτωση, χορήγηση φωσφόρου και καλσιτονίνης από το στόμα, με την προϋπόθεση όμως ότι οι ασθενείς αυτοί είναι συνεργάσιμοι και κάθε εξάμηνο υποβάλλονται στις απαιτούμενες εξετάσεις που θα ζητηθούν από τον θεράποντα ιατρό τους. Επίσης πρέπει να ασκούνται καθημερινά.
Επιπλοκές
Οι κυριότερες επιπλοκές του πρωτοπαθούς υπερπαραθυρεοειδισμού είναι:
1) Η ινώδης κυστική οστεΐτιδα από τα οστά.
2) Νεφρολιθίαση με αύξηση της κρεατινίνης από τα νεφρά που υποδηλώνει νεφρική βλάβη και καταλήγει σε νεφρική ανεπάρκεια.
3) Χολολιθίαση.
4) Έλκος στομάχου.
5) Παγκρεατίτιδα.
6) Σε περιπτώσεις που χαρακτηρίζονται από βαριά υπερασβεστιαιμία (δηλαδή τιμή ασβεστίου στο αίμα μεγαλύτερη από 12 mg/dl) έχουμε κώμα - θάνατο.
Ομάδες Υψηλού Κινδύνου
Τα άτομα που παρουσιάζουν νεοπλασίες (καρκινώματα) σε πολλούς αδένες του οργανισμού τους αποτελούν την ομάδα υψηλού κινδύνου για πρωτοπαθή υπερπαραθυρεοειδισμό και αυτό γιατί οι παραθυρεοειδείς αδένες συμμετέχουν στα λεγόμενα σύνδρομα πολλαπλής ενδοκρινικής νεοπλασίας.
