Η αθροιστική κεφαλαλγία αποτελεί χαρακτηριστική μορφή οξύτατης κεφαλαλγίας σύντομης διάρκειας με αυστηρά μονόπλευρη εντόπιση, τυπικά συνοδά συμπτώματα από το αυτόνομο νευρικό σύστημα που εμφανίζεται με εξάρσεις ανά χρονικές περιόδους.
Συμπτώματα
Η αθροιστική κεφαλαλγία χαρακτηρίζεται από έντονο διαξιφιστικό πόνο που εντοπίζεται αυστηρά μονόπλευρα, συνήθως μέσα ή πίσω από το μάτι του ασθενούς. Τα επεισόδια αυτά παρουσιάζουν κατά καιρούς εξάρσεις. Εμφανίζονται κατά κανόνα τις νυκτερινές ώρες και πιο συγκεκριμένα μισή με μια ώρα αφότου ο ασθενής αποκοιμηθεί. Ο πόνος είναι εντονότατος και ο ασθενής ανήσυχος πηγαινοέρχεται μη μπορώντας να βρει κάποια ανακούφιση. Η διάρκεια των επεισοδίων κυμαίνεται από 15 λεπτά μέχρι 2 ώρες. Ο πόνος υποχωρεί κατόπιν πλήρως. Σε περίοδο έξαρσης τα επεισόδια αυτά εμφανίζονται κάθε βράδυ, την ίδια σχεδόν ώρα.
Χαρακτηριστικά όμως, και καθοριστικά για την ορθή διάγνωση, είναι τα συμπτώματα εκ του αυτονόμου νευρικού συμπτώματος, τα οποία παρατηρούνται κατά τη διάρκεια τέτοιων επεισοδίων. Οι ασθενείς αναφέρουν ότι το μάτι που πονά κοκκινίζει έντονα και δακρύζει, το βλέφαρο πρήζεται και φαίνεται να πέφτει, ενώ πολύ συχνά βουλώνει και η μύτη.
Σε ορισμένες περιπτώσεις αναφέρεται επίσης ναυτία, φωτοφοβία και ηχοφοβία.
Αιτιολογία
Πρόκειται πιθανότατα για αγγειοκινητικού τύπου ιδιοπαθή κεφαλαλγία. Διάφοροι όμως εξωγενείς παράγοντες φαίνεται να προκαλούν την εμφάνιση επεισοδίων αθροιστικής κεφαλαλγίας. Η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας οινοπνευματωδών, η παραμονή σε περιοχές με μεγάλο υψόμετρο και η υπογλώσσια λήψη νιτρογλυκερίνης μπορούν να προκαλέσουν τέτοιου τύπου πονοκέφαλο.
Διάγνωση
Η διάγνωση της κεφαλαλγίας στηρίζεται ουσιαστικά στο ιστορικό της νόσου, δηλαδή στα χαρακτηριστικά συμπτώματα που περιγράφει ο ίδιος ασθενής. Εξυπακούεται ότι ο ιατρός πριν θέσει τη διάγνωση θα πρέπει να έχει αποκλείσει όλες εκείνες τις παθήσεις που μπορούν να προκαλέσουν κεφαλαλγία με αυτά τα χαρακτηριστικά και κυρίως την ημικρανία. Έτσι θεωρείται απαραίτητη κατ’ αρχάς η λεπτομερής κλινική νευρολογική εξέταση. Στη συνέχεια ο ασθενής ενδεχομένως να υποβληθεί σε ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ) και αξονική τομογραφία εγκεφάλου.
Αντιμετώπιση
Για την άμεση αντιμετώπιση ενός επεισοδίου αθροιστικής κεφαλαλγίας έχει διαπιστωθεί ότι η ταχύτερη δυνατή έναρξη εισπνοής καθαρού οξυγόνου από μάσκα σε ποσότητα 7 λίτρων ανά λεπτό για διάστημα μέχρι 15 λεπτών επιτυγχάνει εντός 10 κιόλας λεπτών την πλήρη υποχώρηση του πόνου στο 90% περίπου των περιπτώσεων.
Καλά αποτελέσματα έχει και η χορήγηση τριπτανών, ενώ εναλλακτικά μπορούν να δοθούν εργοταμινικά ενδοφλεβίως ή υπό τη μορφή υπόθετων.
Για την προφύλαξη της εμφάνισης επαναλαμβανόμενων επεισοδίων αθροιστικής κεφαλαλγίας και μόνο μετά από σχετική ιατρική οδηγία μπορεί να χορηγηθούν κορτικοστεροειδή, ανταγωνιστές ασβεστίου ή βαλπροϊκό οξύ.
Στις σπάνιες περιπτώσεις χρόνιας αθροιστικής κεφαλαλγίας πρώτη επιλογή είναι η χορήγηση λιθίου ή εναλλακτικά ανταγωνιστών ασβεστίου.
Η λήψη οποιασδήποτε από τις παραπάνω φαρμακευτικές αγωγές θα πρέπει να γίνεται μόνο μετά από σχετική ιατρική οδηγία κι αφού έχει τεκμηριωθεί η διάγνωση.
Αυτονόητο είναι επίσης ότι θα πρέπει να αποφεύγονται όλες εκείνες οι καταστάσεις που πυροδοτούν τέτοια επεισόδια πονοκεφάλου (π.χ. κατάχρηση οινοπνευματωδών).
