Πρόκειται για φλεγμονή του ενδοκαρδίου (ενδοκαρδίτιδα) ή του ενδοθηλίου μεγάλης αρτηρίας (ενδαρτηρίτιδα) από κάποιο μικροοργανισμό που μπορεί να είναι κόκκος, άλλο βακτηρίδιο, μύκητας, κλεμπσιέλλα, κ.λπ.. Η λοιμώδης ενδοκαρδίτιδα μπορεί να είναι:

α) Οξεία όταν οφείλεται σε πολύ τοξικά μικρόβια, εξελίσσεται μέσα σε λίγες ημέρες ή εβδομάδες και προκαλεί σοβαρές επιπλοκές.

β) Υποξεία όταν οφείλεται σε λιγότερο τοξικά μικρόβια, έχει ηπιότερη κλινική εικόνα και εξελίσσεται αργά μέσα σε πολλές εβδομάδες ή μήνες.

Συμπτώματα

Τα κυριότερα συμπτώματα στη λοιμώδη ενδοκαρδίτιδα είναι πυρετός με ρίγη, ιδρώτες, αδυναμία και λήθαργος. Πολλές φορές μπορεί να υπάρχουν ανορεξία, απώλεια βάρους, αρθραλγίες και μυαλγίες. Στο ιστορικό του ασθενούς μπορεί να αναφέρεται πρόσφατη επέμβαση, λοίμωξη στο ρινοφάρυγγα, δόντια ή ουροποιητικό σύστημα, ή λήψη ναρκωτικών ενδοφλεβίως. Σε επιπλεγμένες καταστάσεις μπορεί να υπάρχουν συμπτώματα αριστερής ή δεξιάς καρδιακής ανεπάρκειας, στηθάγχη, εγκεφαλικό επεισόδιο ή εκδηλώσεις σηπτικής κοιλιακής ή περιφερικής εμβολής των άκρων.

Αιτιολογία

Τα κυριότερα αίτια της λοιμώδους ενδοκαρδίτιδας είναι κατά σειρά συχνότητας οι στρεπτόκοκκοι, οι σταφυλόκοκκοι, τα Gram(-) βακτηρίδια, οι μύκητες, διάφορα άλλα βακτηρίδια, τα διφθεροειδή, οι ρικέτσιες, τα χλαμύδια κ.ά.. Οι κυριότεροι παράγοντες που προδιαθέτουν σε φλεγμονώδη προσβολή του ενδοκαρδίου είναι η ύπαρξη βλάβης του ενδοκαρδίου από ρευματική βαλβιδοπάθεια ή συγγενή καρδιοπάθεια, από προσθετικές βαλβίδες ή τεχνητούς βηματοδότες και η παρουσία μικροβιαιμίας από προηγηθείσες λοιμώξεις ή ιατρικούς χειρισμούς (χειρουργεία, καθετηριασμοί, εξαγωγές δοντιών, τοκετοί, κ.ά.).

Διάγνωση

Από την κλινική εξέταση διαπιστώνονται πυρετός, ωχρότητα, απώλεια σωματικού βάρους, ευρήματα βαλβιδοπάθειας ή αρτηριακής εμβολής. Η τριάδα «πυρετός, αναιμία, φύσημα» είναι διαγνωστική της πάθησης, εφόσον δεν αναγνωρίζεται κάποια άλλη αιτία του πυρετού. Σε περίπτωση περιφερικής αρτηριακής εμβολής υπάρχουν χαρακτηριστικά ευρήματα. Οι εξετάσεις του αίματος, οι αιμοκαλλιέργειες, η ακτινογραφία θώρακα, το ηλεκτροκαρδιογράφημα και το ηχοκαρδιογράφημα συμβάλλουν στη διάγνωση της πάθησης. Καθετηριασμός της καρδιάς επιφυλάσσεται στις βαρύτερες περιπτώσεις για την προεγχειρητική τους αξιολόγηση.

Θεραπεία

Η θεραπεία αποβλέπει στην καταστροφή όλων των μικροβίων μέσα στις εκβλαστήσεις με τη χορήγηση των κατάλληλων αντιβιοτικών. Η επιλογή του αντιβιοτικού πρέπει να βασίζεται στο αποτέλεσμα της αιμοκαλλιέργειας και να γίνεται από βακτηριοκτόνα φάρμακα. Η διάρκεια της θεραπείας πρέπει να είναι μακροχρόνια (4-6 εβδομάδες ή και περισσότερο). Χειρουργική θεραπεία επιφυλάσσεται για ασθενείς με επιπλοκές της λοιμώδους ενδοκαρδίτιδας και συγκεκριμένα καρδιακή ανεπάρκεια που δεν αποκρίνεται στα φάρμακα, καταστροφή βαλβίδων που πρέπει να αντικατασταθούν, επανειλημμένα εμβολικά επεισόδια από ευμεγέθεις εκβλαστήσεις, μεγάλα μυκωτικά ανευρύσματα ή περιφερικές αρτηριακές εμβολές.

Πρόληψη

Προφυλακτική χορήγηση αντιβιοτικών για την πρόληψη της λοιμώδους ενδοκαρδίτιδας συνιστάται πριν από χειρουργικές επεμβάσεις, εξαγωγές δοντιών, αμυγδαλεκτομή, προστατεκτομή, καθετηριασμούς στο ουροποιητικό, ή τον τοκετό σε ασθενείς με συγγενείς καρδιοπάθειες, βαλβιδοπάθειες, ή προσθετικές βαλβίδες.

Επιπλοκές

Η συχνότερη επιπλοκή της λοιμώδους ενδοκαρδίτιδας είναι η εμφάνιση αριστερής καρδιακής ανεπάρκειας, συνήθως λόγω καταστροφής φυσικής βαλβίδας ή απόσπασης προσθετικής βαλβίδας από τη θέση της. Μπορεί επίσης να εμφανιστούν μείζονες περιφερικές αρτηριακές εμβολές στον εγκέφαλο, τους πνεύμονες, τη σπλήνα, τους νεφρούς, το έντερο, τους οφθαλμούς και τα κάτω άκρα. Τέλος, μπορεί να εμφανιστούν μυκωτικά ανευρύσματα στην αορτή, στις σπλαχνικές αρτηρίες, στις αρτηρίες του εγκεφάλου και των κάτω άκρων.