Τι είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα

Πρόκειται για χρόνια, συστηματική, φλεγμονώδη, συμμετρική πολυαρθρίτιδα άγνωστης αιτιολογίας, που προκαλεί παραμόρφωση των αρθρώσεων και οδηγεί σταδιακά σε αναπηρία.

Συμπτώματα

Εμφανίζεται συχνότερα σε γυναίκες 3ης - 4ης δεκαετίας. Ο τρόπος έναρξης της νόσου ποικίλλει.

Στο 60% των περιπτώσεωνεκδηλώνεται ήπια με αρθραλγίες, πρωινή δυσκαμψία και διόγκωση των προσβεβλημένων αρθρώσεων για αρκετές εβδομάδες ή και μήνες. Στο 30% η έναρξη είναι οξεία. Τα συμπτώματα αφορούν τις αρθρώσεις, εξωαρθρικές εκδηλώσεις και γενικά συμπτώματα.

1) Αρθρικές εκδηλώσεις:
Συχνότερα προσβάλλονται συμμετρικά οι μεσαίου και μικρού μεγέθους αρθρώσεις των άνω - κάτω άκρων.
Εκδηλώνεται πρωινή δυσκαμψία διάρκειας άνω της μισής ώρας που βελτιώνεται καθώς το άτομο αναλαμβάνει την καθημερινή του δραστηριότητα.
Εμφανίζεται διόγκωση της άρθρωσης και άλγος στη συγκεκριμένη άρθρωση.
Η προσβολή των πηχεοκαρπικών αρθρώσεων προκαλεί σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα λόγω πίεσης του μέσου νεύρου.
Η προσβολή του αγκώνα προκαλεί επικονδυλίτιδα
Η προσβολή της άρθρωσης του ώμου προκαλεί περιορισμό της κίνησης.
Ο αυχένας προσβάλλεται στο 40% περίπου των ασθενών με κύριο σύμπτωμα την αυχενική κεφαλαλγία και το μυϊκό σπασμό.
Η προσβολή των ισχίων σπάνια προκαλεί διαταραχές στη βάδιση.
Η προσβολή των γονάτων προκαλεί χαρακτηριστική οπίσθια κήλη του ιγνυακού θύλακα, κύστη BAKER, η ρήξη της οποίας δίνει εικόνα εν τω βάθει θρομβοφλεβίτιδας.
Προσβολή των κροταφογναθικών αρθρώσεων προκαλεί δυσκολία στη μάσηση.
Τα γενικά συμπτώματα είναι:
Μυϊκή αδυναμία
Καταβολή
Εύκολη κόπωση
Δεκατική πυρετική κίνηση
Απώλεια βάρους

2) Εξωαρθρικές εκδηλώσεις:
Δερματικές: ρευματοειδή οζίδια στη προκνημιαία περιοχή και στο αντιβράχιο όπου ασκείται πίεση, παλαμιακό ερύθημα και αγγειίτιδα που εντοπίζεται συνήθως στα δάκτυλα.
Οφθαλμικές: επισκληρίτιδα, σκληρίτιδα (κόκκινο μάτι).
Πνευμονικές: πλευρίτιδα, δύσπνοια.
Καρδιακές: περικαρδίτιδα σε ποσοστό άνω του 10% των ασθενών.
Αιματολογικές: η συχνότερη αιματολογική εκδήλωση είναι η αναιμία χρόνιας νόσου με χαμηλό σίδηρο και αυξημένη φερριτίνη. Επίσης παρατηρείται θρομβοκυττάρωση.
Νευρομυϊκές: εκδηλώνονται σαν μυϊκή αδυναμία, μυϊκή ατροφία.
Οστικές: γενικευμένη οστεοπόρωση παρατηρείται σε προχωρημένη νόσο.

Αιτιολογία

Η αιτιολογία παραμένει άγνωστη. Φαίνεται να παίζουν ρόλο:
Λοιμώδεις παράγοντες (ιδιαίτεροι ιοί, παρβοϊοί, ΕΒ, ρετροϊοί).
Ανοσολογικοί παράγοντες: η ύπαρξη αυτοαντισώματος (ρευματοειδής παράγοντας) που ανιχνεύεται σε ποσοστό 80% στον ορό των ασθενών ενισχύει την άποψη ότι η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι αυτοάνοσο νόσημα.
Ενδοκρινικοί παράγοντες: η επικράτηση στη γυναίκα (ιδιαίτερα στην προεμμηνοπαυσιακή περίοδο), η προστατευτική δράση των αντισυλληπτικών, όπως και η ύφεση της νόσου στην κύηση συνηγορούν υπέρ του ότι οι ορμόνες του φύλου επιδρούν στην αιτιολογία.
Διαιτητικοί παράγοντες: δίαιτα αυξημένη σε ελαιόλαδο προστατεύει από τη νόσο.

Διάγνωση

Η διάγνωση τίθεται:
Βάσει της κλινικής εξέτασης, η οποία αφορά α) στις αρθρικές εκδηλώσεις της νόσου, όπως ατρακτοειδής διόγκωση με άλγος και πρωινή δυσκαμψία των δακτύλων άκρων χειρών - άκρων ποδών, β) στα ευρήματα από τις εξωαρθρικές εκδηλώσεις της νόσου όπως περικαρδίτιδα, πλευρίτιδα, ρευματικά οζίδια, διόγκωση λεμφαδένων και σπληνομεγαλία που αναπτύσσονται στο 10% των ασθενών.
Βάσει των παρακλινικών ευρημάτων, όπως είναι αναιμία χρονίας νόσου ή αναιμία με χαμηλό σίδηρο (δηλ. υπόχρωμη, μικροκυτταρική με χαρακτηριστικά αυξημένη φερριτίνη), αυξημένη ταχύτητα καθίζησης ερυθρών (ΤΚΕ) και CRP και ανίχνευση ρευματοειδούς παράγοντα. Επίσης η αρθρική παρακέντηση δίνει αρθρικό υγρό με χαρακτηριστικά εξιδρώματος.
Βάσει ακτινολογικών ευρημάτων όπως είναι διόγκωση μαλακών μορίων, παρααρθρική οστεοπόρωση και οστικές διαβρώσεις κάτωθεν του αρθρικού χόνδρου.

Θεραπεία

Υπάρχει η φαρμακευτική θεραπεία με φάρμακα που δρουν αναλγητικά όπως Μ.Σ.Α.Φ.(μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα), κορτικοστεροειδή και φάρμακα που αναστέλλουν την εξέλιξη της νόσου όπως ανθελονοσιακά, άλατα χρυσού, D - πενικιλλαμίνη, αζαθειοπρίνη, μεθοτρεξάτη. Νεότερα δεδομένα περιλαμβάνουν την ανοσοπαρέμβαση. Χορηγούνται μονοκλωνικά αντισώματα εναντίον των υποδοχέων της IL - 2 και της IL - 1. Η χειρουργική θεραπεία έχει θέση στην αντιμετώπιση της χρόνιας παραμορφωτικής μορφής. Η δίαιτα με ελαιόλαδο μειώνει τις αρθρικές εκδηλώσεις της νόσου.

Επιπλοκές

Οι κυριότερες επιπλοκές είναι: λοιμώξεις εξωαρθρικών ιστών, όπως πνευμονία, σηψαιμία, και αρθρικές όπως σηπτική αρθρίτιδα, αμυλοείδωση δευτεροπαθής, οστεοπόρωση, αυτόματα κατάγματα. Η προσβολή της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης οδηγεί σε ατλαντοαξονικό υπεξάρθρημα και λόγω πίεσης του νωτιαίου μυελού σε διαταραχές λειτουργίας ουροδόχου κύστης και απώλεια αισθητικότητας. Επίσης τα χέρια παίρνουν ωλένια απόκλιση (δηλαδή κλίση των δακτύλων προς τα έξω). Το σύνδρομο Felty επίσης είναι σημαντική επιπλοκή της ρευματοειδούς αρθρίτιδας.